Zdrowy sen to obok właściwego pokarmu jeden z najważniejszych czynników wpływających na rozwój niemowląt. Co jednak robić, kiedy dziecko nie śpi wystarczająco długo i bardzo często się budzi? Czy to normalne zachowanie? Jak wygląda cykl snu u niemowlęcia? Jakie są skuteczne sposoby, aby pomóc dziecku zasnąć?
Fazy snu niemowlaka
Malutkie dzieci mają inny rytm dobowy niż dorośli. Noworodek może spać nawet 18 godzin na dobę. W przypadku dziecka około 6-miesięcznego ta liczba spada do około 14 godzin. Są to tylko szacunkowe wyliczenia – każdy niemowlak jest inny i może spać trochę dłużej lub trochę krócej. Jednak w przypadku rozwiązywania problemów ze snem u malucha, warto sobie zadać pytanie jak śpi, a nie ile śpi niemowlę.
Niemowlęta podobnie jak dorośli mają dwa rodzaje snu – sen głęboki i REM. Faza snu głębokiego to czas kiedy śpimy jak zabici i prawie nic nie jest w stanie nas obudzić. W tym czasie ciało się relaksuje i odpoczywa. Za to faza REM to czas wysokiej aktywności mózgu. Podczas tej fazy porządkujemy w głowie codzienne informacje, śnimy, a nasze gałki oczne bardzo szybko się poruszają (stąd też pochodzi nazwa fazy: Rapid Eye Movement). To bardzo płytki sen, z którego łatwo się obudzić. Problem polega na tym, że u niemowląt faza REM to aż 50% całego snu
(dla porównania u dorosłego to od 20-30% całego snu). Na dodatek u niemowlęcia fazy snu głębokiego i płytkiego następują po sobie falami przez całą noc. Dlatego tak łatwo trafić na moment, kiedy wybudzenie dziecka będzie po prostu łatwiejsze. Oprócz faz snu, z których łatwo wybudzić niemowlaka istnieje również szereg powodów, dla których dziecko może budzić się w nocy.
Przyczyny problemów ze snem
Problemy ze snem to zjawisko powszechne u małych dzieci i zwykle nie wynikają z żadnego poważnego problemu. Oprócz już wspomnianej długiej fazy REM, dziecko może budzić się, ponieważ jest głodne, ma mokrą pieluszkę, niewygodny strój, jest mu za zimno albo za ciepło. Niemowlęta budzą się również, kiedy czują potrzebę bliskości z rodzicami. Często przytulone znowu spokojnie zasypiają. Podobnie sprawa wygląda z potrzebą ssania. Dziecko czasami potrzebuje tylko possać pierś lub smoczek, żeby znów zasnąć.
Inną przyczyną problemów ze snem jest brak stałej, dziennej rutyny lub zbyt dużo atrakcji w ciągu dnia. W czasie fazy REM dziecko układa w głowie wszystkie nowo zdobyte umiejętności i analizuje to, co zobaczyło w ciągu dnia. Zbyt duża ilość wrażeń może przedłużyć tę fazę, więc dziecko łatwiej będzie się wybudzać i nie będzie odpowiednio wypoczęte rano (za wypoczynek odpowiada faza snu głębokiego).
Problemy ze snem u niemowlaka mogą być również związane ze stanem zdrowia dziecka. Rozwijająca się infekcja, alergia, ząbkowanie, ból brzucha czy choroby neurologiczne mogą wpływać na jego spokojny sen. Nocne budzenie się to jeden z najczęstszych problemów zgłaszanych przez rodziców do lekarzy. Na szczęście, najczęściej okazuje się, że nie ma powodu do niepokoju. Inną ważną kwestią dotyczącą snu niemowlęcia jest wpływ jego częstego budzenia się na sen rodziców. Problemy ze snem u niemowlaka wpływają również na rodziców i ograniczają ich czas na odpoczynek. Dlatego w pierwszej kolejności należy wykluczyć wszystkie medyczne powody, dla których dziecko nie może spać, a potem postarać się wyeliminować inne problemy z nocnym budzeniem.
Jak pomóc niemowlakowi zasnąć?
Zdarza się, że zdrowe dziecko po prostu potrzebuję więcej czasu, by nauczyć się przesypiać całą noc. Jak mu w tym pomóc?
Istnieje wiele mniej lub bardziej skutecznych sposobów na usypianie niemowlaków przekazywanych sobie z pokolenia na pokolenie lub opisywanych w poradnikach. Nie ma jednak naukowo potwierdzonych dowodów, by którekolwiek na pewno eliminowały problemy ze snem. Sen to kwestia bardzo indywidualna i każde dziecko może inaczej zareagować na daną metodę. Najważniejsze to wybrać sposób, który będzie zgodny z przekonaniami rodziców i ich modelem wychowania dziecka.
Niezbyt polecaną metodą jest wygaszanie bez reagowania. Polega ona na ułożeniu dziecka do snu i niereagowaniu na jego płacz aż do rana. Mniej radykalną metodą jest wygaszanie z reagowaniem, czyli stopniowe wydłużanie o kilka minut dziennie czasu przychodzenia do dziecka kiedy płacze. Rodzice, którzy są zwolennikami zachowywania bliskości z dzieckiem, często decydują się na spanie z niemowlęciem. Ten sposób rozwiązuje problem lęku separacyjnego, a kiedy niemowlę wierci się przez sen można je bez problemu przytulić.
Czasami dziecku w zaśnięciu pomogą proste rytuały przed snem, które zacznie kojarzyć z czasem na spanie. Kąpanie malucha o stałej porze, karmienie i położenie do łóżeczka to dobry wieczorny schemat. Warto również sprawdzić, czy dziecko ma suchą pieluszkę i czy nie jest mu ani za ciepło, ani za zimno. Niektóre niemowlęta lepiej śpią zawinięte kocykiem (w tak zwany kokonik), przy uspokajającym szumie (można dziecku włączyć szum morza lub deszczu), ze smoczkiem lub kołysane.
Więcej porad, które zapewnią dziecku spokojny i nieprzerwany sen można znaleźć na https://www.zdrowystartwprzyszlosc.pl/problemy-ze-snem-u-niemowlaka.
